Diwali (başqa adla Dipawali) ən qədim
dini hindu festivallarından-bayramlarından biridir. Bu festivalın əsas ifadəsi yaxşının pis, işığın qaranlıq üzərində
qələbəsidir. Festival 5 gün olmaqla Qriqoryan təqviminə əsasən oktyabrın
ortasından noyabrın ortasına qədər olan
aralıqda keçirilir.
Festival günlərində qadınların qoruyucusu, fiziki və mənəvi
bərəkət ilahəsi –tanrı Lakşminin doğum günü, həm də sülhün təmsilçisi olan Lord
Vişnunun Lakşmini King Bali həbsxanasından xilas etməsi qeyd olunur. Həmçinin Vişnu ilə Lakşminin
toyu da yada salınır və onların məhəbbəti də bayram mərasimlərində öz yerini tapır.
Diwali təkcə
Hindistanda deyil, Nepal, Şri-Lanka, Malaysia, Sinqapur, Trinidad və Tabaqo
kimi ölkələrdə rəsmi bayram kimi qeyd olunur.
Diwali qaranlıq gecədə yeni ayın çıxması ilə
başlayır ki, bu da Ashvin ayının bitib Kartika ayının başlaması vaxtına təsadüf
edir. Bu bayram Hindistanın ən işıqlı bayramı kimi qəbul oluna bilər. Əbəs yerə
bütün dünyada Diwali “işıqlar festivalı” adlandırılmır :) Bütün evlər, həyətlər,
iş yerləri, otellər və.s şamlarla,
lampalarla bəzədilir.
Bəzi əyalətlərdə bu bayramı yeni ilin gəlişi kimi qeyd edənlər də az deyil.
İndisə keçək,
Dİwalinin 5 gününə, daha doğrusu bu beş
günün hər birinin öz əlamətlərinə :)
1-gün.
“Dhanteras”
adlandırılır. Bu gün əsasən qızıl-gümüş tacirlərinin bayramı olur :) Evlər təmizlənir,
bəzənir. Evlərin girişlərində, həyətin ən yaxşı yerində “rangoli”lər
hazırlanır. Bəs rangoli özü nədir ? :)
Rangoli Diwalinin
əsas atributlarından biridir. Qısa xatırlatma edim ki, “Hamari adhuri kahani”
filmində Vasudha (Vidya Balan) otelin girişində yerdə məhz ondan hazırlayır.
Rangolini düzəltmək üçün rəngbərəng unlar və çiçəklər, güllər lazımdır. Müxtəlif
bəzək fantaziyaları ilə əl işinin sahibi isə onu çox daha gözəl edə bilər :)
2-ci gün.
“Narava
Chaturdasi” və ya “Choti Diwali” adlanır. Bu gün daha çox xüsusi vanva
ritualları ilə məşhurdur. Belə ki, bayramı qeyd edənlər müxtəlif ətirli
yağlardan istifadə edərək dini rituallar həyata keçirirlər. (Məsələn sərgiyə
gedənlər o yağları görməmiş olmaz :) ) Qadınlar əllərinə xına vururlar.Həmçinin bu gün evlərdə şirniyyatlar hazırlanır, ya da
mütləq hardansa alınır.
3-cü gün
Bu gün “Lakşmi
Puja” adlanır. Bayramın ən vacib günü məhz bu gündür. Puja sözünü bir növ “dua etmək, itaət etmək” kimi
başa düşmək olar. Bu gün ən yaxşı paltarlar geyinilir. Evlərin qapı və pəncərələri
İlahə Lakşmini qarşılamaq üçün açıq qoyulur.
4-cü gün.
“Padwa-
Balipratipada” adlanan bu gündə ər və arvad arasında olan sevgi və hörmət Lakşmi və Vişnunun timsalında müxtəlif
rituallar ilə rəmzləşdirilir.
5-ci gün.
Bu gün “Bhai
Duj” adlanır. Bu günün əsas cəhəti isə
bacı-qardaş sevgisinin ifadəsidir.
Ümumiyyətlə
Diwali sevginin, xeyirxahlığın, sülhün, aydınlığın bayramıdır. Dünyanın müxtəlif
yerlərində, hətta Hindistanın özündə belə, fərqli əyalətlərdə nə qədər
müxtəlif formada qeyd olunsa belə bu heç vaxt dəyişmir :)